Czy OPS może weryfikować źródła ogrzewania z CEEB przy rozpatrzeniu wniosku o dodatek osłonowy

Czy w celu rozpatrzenia wniosku o dodatek osłonowy OPS może weryfikować fakt zgłoszenia źródła ogrzewania do CEEB?

W związku z wejściem w życie ustawy o dodatku osłonowym ośrodek pomocy społecznej (któremu powierzono rozpatrywanie wniosków o dodatek osłonowy) zwrócił się do prezydenta miasta z pytaniem o możliwość weryfikacji oświadczeń złożonych przez osoby wnioskujące o dodatek osłonowy w wyższej wysokości poprzez porównanie ich z danymi zawartymi w bazie centralnej ewidencji emisyjności budynków (CEEB). Czy są podstawy prawne do dokonywania takiej weryfikacji?

Co do zasady wszelkie działania podejmowane przez podmioty publiczne (w tym ośrodki pomocy społecznej i gminy) powinny mieć oparcie w obowiązujących przepisach prawa regulujących ich działalność. Wobec tego podstawa prawna do przetwarzania (w tym udostępniania i pozyskiwania) danych osobowych przez takie podmioty również powinna wynikać z przepisów prawa i być związana z realizowanymi przez nie zadaniami. Warto też pamiętać, że z uwagi na określoną w art. 7 Konstytucji RP zasadę działania organów publicznych na podstawie i w graniach prawa, organ publiczny nie może domniemywać swoich kompetencji, jeśli nie wynika to wprost z przepisu prawa.

Zasady i tryb przyznawania, ustalania wysokości i wypłacania dodatku osłonowego oraz właściwość organów w tych sprawach reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 2021 r. o dodatku osłonowym.

Zgodnie z jej art. 3 ust. 1 wypłata dodatku osłonowego jest zadaniem z zakresu administracji rządowej, a dodatek osłonowy wypłacają gminy. Stosownie zaś do art. 2 ust. 11 ww. ustawy dodatek osłonowy przyznaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

Artykuł 2 ust. 14 ustawy o dodatku osłonowym w związku z art. 411 ust. 10r ustawy Prawo ochrony środowiska przyznaje wójtowi (burmistrzowi lub prezydentowi miasta) kompetencję do przekazania realizacji zadania związanego z przyznawaniem dodatku osłonowego kierownikowi ośrodka pomocy społecznej (dyrektorowi centrum usług społecznych).

Dodatek osłonowy przysługuje osobie spełniającej kryteria dochodowe określone w art. 2 ust. 1 ww. ustawy.

Zgodnie natomiast z art. 2 ust. 6 ww. ustawy dodatek osłonowy w wyższej wysokości może być wypłacony w przypadku, gdy głównym źródłem ogrzewania gospodarstwa domowego jest: kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia, kuchnia węglowa lub piec kaflowy na paliwo stałe, zasilane węglem lub paliwami węglopochodnymi, zgłoszone do centralnej ewidencji emisyjności budynków (CEEB), o której mowa w art. 27a ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków.

W związku z tym częścią wniosku o dodatek osłonowy, którego wzór określony został w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 9 lutego 2022 r., jest m.in. oświadczenie wnioskodawcy, że spełnia ww. warunki.

Z przepisów ustawy o dodatku osłonowym oraz powyższego rozporządzenia nie wynika obowiązek załączania przez wnioskodawcę żadnych dokumentów potwierdzających to oświadczenie. Z przepisów tych nie wynika też wprost uprawnienie dla pomiotu rozpatrującego wniosek o dodatek osłonowy do weryfikacji faktu zgłoszenia ww. źródeł ogrzewania do CEEB.

Niektórzy administratorzy takiej podstawy dopatrują się w art. art. 25 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych, zgodnie z którym osoby otrzymujące świadczenia rodzinne, instytucje publiczne i organizacje pozarządowe są obowiązane do udzielania, na żądanie organu właściwego lub wojewody, wyjaśnień oraz informacji co do okoliczności mających wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych.

Ww. przepis stosuje się odpowiednio do postępowania w sprawie dodatku osłonowego na podstawie odesłania zawartego w art. 2 ust. 14 ustawy o dodatku osłonowym, a następnie odesłania z art. 411 ust. 10n pkt 2 ustawy Prawo ochrony środowiska.

Należy jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 2 ust. 14 ustawy o dodatku osłonowym, przepisy art. 411 ust. 10j-10o oraz 10r ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, a co za tym idzie również powołany wyżej art. 25 ust. 3 ustawy oświadczeniach rodzinnych stosuje się odpowiednio do ustalenia przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta prawa do dodatku osłonowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy o dodatku osłonowym.

Zgodnie natomiast z art. 2 ust. 1 ustawy o dodatku  osłonowym, dodatek ten przysługuje osobom spełniającym kryteria przeciętnego miesięcznego dochodu w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Przepis ten (art. 2 ust. 1) odnosi się zatem wyłącznie do kryterium dochodowego, jakie należy spełnić, aby otrzymać dodatek osłonowy.

Wobec tego biorąc pod uwagę treść powołanych powyżej przepisów ustawy o dodatku osłonowym stwierdzić należy, że zawarte w art. 2 ust. 14 ustawy o dodatku osłonowym odesłanie do ww. przepisów (w tym art. 25 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych) stosuje się wyłącznie do ustalenia przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta prawa do dodatku osłonowego, ale wyłącznie w zakresie ustalenia spełnienia kryterium dochodowego (o którym mowa w art. 2 ust. 1). Odesłania tego nie można zatem stosować do weryfikacji kryterium określonego w art. 2 ust. 6 ustawy o dodatku osłonowym, tj. kryterium posiadania określonego źródła ogrzewania zgłoszonego do CEEB.

Jednocześnie należy wskazać, że kwestia udostępniania informacji zgromadzonych w CEEB uregulowana jest w ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków. Zgodnie z jej art. 27d ust. 1 pkt 14 i pkt 16 dane i informacje zgromadzone w ewidencji udostępnia się, o ile są one niezbędne do realizacji ich ustawowych zadań, m.in.: ośrodkom pomocy społecznej lub centrom usług społecznych oraz wójtom, burmistrzom lub prezydentom miasta.

Należy jednak zauważyć, że ww. przepisy jeszcze nie obowiązują. Wejdą w życie z dniem wdrożenia rozwiązań technicznych, określonych w komunikacie ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, o którym mowa w art. 18 pkt 3 ustawy z dnia 28 października 2020 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw. Komunikat dotyczący wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających udostępnianie danych i informacji z CEEB nie został dotychczas wydany.

Niezależnie od tego należy zauważyć, że przepisy powyższe normują udostępnianie danych zgromadzonych w CEEB, nie dotyczą natomiast zgłoszeń papierowych złożonych w gminach, a jeszcze niewprowadzonych do ewidencji.

Podsumowując: z powołanych powyżej przepisów prawa nie wynika uprawnienie dla podmiotu rozpatrującego wnioski o dodatek osłonowy (niezależnie od tego czy będzie to wójt, czy ośrodek pomocy społecznej) do weryfikowania faktu zgłoszenia źródła ogrzewania do CEEB.

Jednocześnie należy nadmienić, że w sytuacji, gdy podmioty stosujące w praktyce określone przepisy prawa dostrzegają, że przewidziane przez ustawodawcę unormowania są np. niewystarczające lub nieprecyzyjne, warto, aby sygnalizowały to właściwemu resortowi. Takie działania mogą przyczynić się do szybszego wprowadzenia niezbędnych zmian.

2022-03-16